مهندسی آب و خاک کشاورزی
اگر به برخی از خبرها و آمار آب های شیرین توجه کنید و به عواقب خطرناک خشکسالی و خسارت های جبران ناپذیر آن فکر کنید آنچه از تعجب شما می کاهد و به ارزش اسم این رشته می افزاید همان برخورد مهندس با آب ، این ماده حیات بخش است محدودیت منابع ، نیاز روز افزون و افزایش جمعیت برای مهندسی کردن در حوزه آب آنقدر ارزشمند و ضروری است که نیازی به دلیل و برهان ندارد ،برای تامین نیروی انسانی متعهد و متخصص در رشته آبیاری و به منظور نیل به خودکفایی در زمینه آبیاری و زهکشی لازم است متخصصینی تربیت شوند که بتوانند با استفاده از دانش و تجربیات خود در توسعه و رشد اقتصادی کشور از طریق بالا بردن راندمان استفاده از منابع آب و خاک دخالت کرده و در امور تحقیقات و آموزش و برنامه ریزی و طراحی و زهکشی نیز خدمت نمایند.هدف دوره، تربیت کارشناسان کارآموزی است که بتوانند علاوه بر عهده‌دار شدن مسوولیت در رشته‌های آبیاری و امور آب کشور در برنامه‌ریزی و آموزش علوم آبیاری و زهکشی منشاء خدمات شایسته باشند. طول این دوره 4 سال است که طی آن دانشجویان با فراگرفتن 21 واحد دروس عمومی، 40 واحد دروس علوم پایه ، 26 واحد دروس اصلی کشاورزی و 38 واحد دروس تخصصی الزامی،11 واحد دروس تخصصی انتخابی، عملی و کارهای صحرایی مهارتهای لازم برای انجام دادن امور فوق را کسب می‌کنند که جمعا 136 واحد می باشد. داوطلبان باید در علوم پایه ریاضی و تجربی قوی، در رابطه با آب، خاک و مصرف بهینه آب علاقه‌مند و برای اشتغال در کارهای صحرایی دارای توان جسمی کافی و روحیه لازم باشند.
صنعت و بازار کار :
علم آبیاری، علم آب و خاک است، نحوه رساندن آب تا مزرعه توسط کانالها یا لوله‌های انتقال آب و شبکه‌های توزیع آب در زمین زراعی، تأمین نیاز محصولات زراعی و باغی با روشهای مختلف آبیاری و خارج ساختن آبهای اضافی از پیرامون ریشه به منظور تنفس ریشه گیاه توسط شبکه‌های زهکشی و احداث سدهای انحرافی و خاکی برای آبیاری کشاورزی، جزء مهمترین زمینه‌های کاری یک مهندس آبیاری است. فارغ‌التحصیلان می‌توانند تا سطح کارشناسی ارشد و بالاتر ادامه تحصیل دهند و یا در وزارت کشاورزی و امور آب سازمانهای آب منطقه‌ای وزارت نیرو ، واحد آب وزارت جهاد سازندگی و مهندسان مشاور رشته آب کشور به کار اشتغال ورزند. البته فارغ‌التحصیلان این رشته با توجه به واحدهای گذرانده شده می‌توانند در زمینه‌های دیگر، مثل نقشه برداری، محاسبه آبهای روان و سیل ناشی از بارندگی، طراحی و احداث سیل بندها، حفاظت آب و خاک در مقابل فرسایش، طراحی سیستم فاضلاب شهری، استفاده از زمینهای شور و قلیایی و آبهای شور در کشاورزی و. . . وارد عرصه کار شوند. فارغ التحصیلان این رشته می توانند در برنامه ریزی و هدایت امور اجرایی پروژه های آبیاری و زهکشی، تدریس در دبیرستانهای کشاورزی و نیز در کارهای آزمایشگاهی آموزشکده ها و دانشکده های کشاورزی در زمینه آبیاری و زهکشی فعالیت نمایند .
دانشجویان رشته آبیاری بخشی از دروس رشته مهندسی عمران آب و بخشی از دروس رشته کشاورزی را مطالعه می‌کنند. چرا که هدف این رشته استفاده از آب در کشاورزی است. بنابراین یک مهندس آبیاری باید با آب و ویژگی‌های آن ، طریقه استحصال آب، طریقه انتقال آب به محل مصرف و طریقه مصرف آب آشنا باشد و برای تسلط به موارد فوق لازم است که از دانشهای دیگری از قبیل زمین‌شناسی ، هواشناسی ، خاک‌شناسی، گیاه‌شناسی، طراحی و ساخت تاسیسات آبی و مکانیزم مصرف آب توسط خاک و گیاه اطلاع داشته باشد.
برای مثال باید بداند که یک باغ به چقدر آب نیاز دارد و گیاه باغی چه فرقی با گیاه علوفه‌ای دارد؟ یا این که بداند در کشت سنتی، کشت مکانیزه و کشت آبیاری تحت فشار چقدر آب مصرف می‌شود و همچنین باید بداند که یک سد چه ارتفاع، عرض ، حجم و بیرون‌ریزی آب باید داشته باشد.
البته همانطور که پیش از این گفته شد عمده درسهای این رشته، آبیاری است و دانشجویان آبیاری دروسی در زمینه شناخت منابع آب زیرزمینی و سطحی و نحوه بهره‌برداری بهینه از این منابع و آبیاری و زهکشی (شیوه‌های آبیاری زمینهای مختلف و نحوه دفع آبهای مازاد و هدایت آن به سوی رودخانه) مطالعه می‌کنند.
تفاوت تخصصی مهندس کشاورزی – آبیاری با مهندس عمران – آب : «مهندس عمران آب‌سازه‌های آبی را طراحی می‌کند اما مهندس آبیاری طراحی‌های هیدرولیکی تاسیسات آبی را انجام می‌دهد. برای مثال مهندس آبیاری حجم،ارتفاع و عرض سد را تعیین می‌کند و مهندس عمران مشخص می‌کند که سد مورد نظر باید با چه آماتور و سیمانی ساخته شود و مقاومت آن چقدر باید باشد.»
درباره رشته.........
رشته مهندسی کشاورزی دارای 10 گرایش است که در این میان سه گرایش مهندسی آب ،مهندسی اقتصاد کشاوزی و مهندسی ماشین های کشاورزی از بین داوطلبان گروه آزمایشی ریاضی و فنی،دانشجو می پذیرد. به عبارت دیگر در این سه گرایش دانشجویان باید بر دروس ریاضی و فیزیک مسلط بوده و بتوانند بخوبی تجزیه و تحلیل کرده و محاسبه کنند.
دروس تخصصی مهندسی کشاورزی _آب :
استاتیک ،مقاومت مصالح ، مکانیک سیالات ، مکانیک خاک، هیدرولیک ،نقشه برداری ،طراحی سیستم های آبیاری ،اصول زهکشی ،هیدرولوژی آب های سطحی ،آب های زیر زمینی ،مهندسی زهکشی ،پمپاژ وایستگاه های پمپاژ ، طراحی سیستم های آبیاری تحت فشار، مصالح و روش های ساختمانی ،هیدرولیک انهار ، حفاظت آب و خاک، طراحی سیستم های آبیاری سطحی واقتصاد مهندسی
اهداف آموزشی :
تربیت کارشناس مهندسی آب آگاه و کارآمد در زمینه های :
- شناخت منبع آب سطحی قابل اندازه گیری آبدهی، تجزیه و تحلیل آماری
- برنامه ریزی بهره برداری بهینه
- شناخت منابع آب زیرزمینی شامل شناسایی آبخوان، انجام آزمایش پمپاژ و طراحی تأسیسات بهره برداری و برنامه ریزی بهینه مصرف آب
- شناخت روابط آب و خاک به منظور تعیین زمان آبیاری، ارتفاع آب آبیاری
- اندازه گیری آب مورد نیاز گیاهان و برنامه ریزی بهره برداری بهینه از منابع آب محدود
- مطالعه و طراحی و اجرای کانالها و سازه های آبی شبکه های آبیاری و زهکشی
- طراحی و اجرای بندهای انحرافی – سدهای خاکی و تاسیسات وابسته
- مطالعه و طراحی و اجرای کلیه کارهای مهندسی رودخانه – کنترل سیلاب
- آشنایی با انواع پمپها و انتخاب پمپ و طراحی تجهیزات بهره برداری از چاهها و ایستگاههای پمپاژ
- طراحی و اجرای طرح های آبرسانی تحت فشار
- طراحی و اجرای طرح های آبیاری سطحی و تحت فشار
- شناخت راندمان های آبیاری و توانایی ارائه راهکارهای افزایش راندمان آبیاری
- شناخت کیفیت آب شامل اندازه گیری کیفی آب و راههای بهره برداری از آبیاری با کیفیت نامطلوب
- آشنایی با طرح های تحقیقاتی مربوط به منابع آب و آبیاری
- برنامه ریزی و توانایی بهره برداری از شبکه های آبیاری و زهکشی
- توانایی تدریس دروس آبیاری در دبیرستانهای کشاورزی
- توانایی پذیرش در دوره های کارشناسی ارشد و بالاتر
اهداف پژوهشی :
- اجرای طرحهای پژوهشی در زمینه منابع آبیاری، آبیاری، کیفیت آب، آلودگی منابع آب به منظور افزایش کارایی منابع آب استان و کشور
- ارائه خدمات مشاوره ای به مراکز تحقیقاتی
اهداف اجرایی :
- ارائه خدمات مشاوره ای و طراحی و نظارت طرحهای منابع آب و آبیاری استان
- طراحی و نظارت و ارائه خدمات مشاوره ای تأسیسات آبی و آبیاری دانشگاه
موقعیت شغلی در ایران :
در کشور ما کشاورزی محور توسعه شناخته شده است و محور کشاورزی نیز آب است . پس باید دراین زمینه سرمایه گذاری کنیم .هر چند که در زمینه منابع آب، سر مایه گذاری بسیار خوبی شده است واین سرمایه گذاری ادامه نیز دارد. بنا براین فارغ التحصیلان این رشته بازارکارخوبی دارند و در آینده بازار کار آنها بهتر نیز خواهد شد .
در حال حاضر نیز فارغ التحصیلان این رشته در بخش خصوصی، وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی، مهندسین مشاور آب و خاک، پیمانکاری های مختلف و شیلات زمینه کاری دارند.
افزایش کمی و کیفی فعالیتهای تحقیقاتی، آموزشی، خدماتی و ترویج در حوزه ی دانش کشاورزی نیازمند سرمایه گذاری عقلانی، خلاقیت و به کارگیری روشهای نوین است.
دانش آموختگان آبیاری پس از فراغت از تحصیل و اخذ مدرک کارشناسی می توانند با حضور در دوره های تجربی طراحی سیستم و گذراندن دوره دوماهه موفق به دریافت مجوزطراحی یا طراحی واجرا گردند ومستقلا با تاسیس شرکت های آبیاری وآبرسانی یا درغالب همکاری با شرکت های کشاورزی و آبرسانی دیگر به طراحی یا طراحی توام با اجرای سیستم های آبیاری بپردازند .
کامپیوتر،هواشناسی،آبیاری عمومی ،اقتصاد کشاورزی ،خاک شناسی عمومی، زراعت
عمومی ،مساحی و نقشه برداری ،باغبانی عمومی، عملیات کشاورزی ،زراعت غلات
،آشنایی با کامپیو تر
،مقاومت مصالح ، هیدرولیک ،نقشه برداری ،طراحی سیستم های آبیاری ،ا صول
زهکشی ،هیدرولوژی آب های سطحی ،آب های زیر زمینی ،مهندسی زهکشی ،پمپاژ
وایستگاه های پمپاژ ، تامین آب شرب روستاها، مصالح و روش های ساختمانی
،هیدرولیک انهار ،طراحی ساختمان های انتقال آب ، حفاظت آب و خاک واقتصاد
مهندسی
رشته مهندسی آب , مفاهیم پایه در علم آب و خاک را مد نظر دارد و دانشجویان با اصول مهندسی و روشهای آبیاری, طراحی سیستمهای زهکشی , طراحی سازه ها و شبکه های آبیاری و طراحی و کاربرد تجهیزات نوین آبیاری آشنایی کامل پیدا می کنند. |
مهندسی آب در کارشناسی ارشد درارای سه گرایش سازه های آبی, آبیاری - زهکشی و منابع آب می باشد.